Sól himalajska, sól jodowana, sól morska, sól niskosodowa, sól potasowa, sól kamienna – na rynku jest wiele rodzajów soli. Ale czy każda tak samo wspiera równowagę sodu i potasu, od której zależy nawodnienie, sprawny układ nerwowy i mięśniowy, oraz zdrowe serce? Równowaga sodowo potasowa to nie tylko sposób na odwodnienie czy choroby cywilizacyjne, lecz zwiększenie witalności i doskonale samopoczucie!
Co to jest równowaga sodowo-potasowa?
Równowaga pomiędzy sodem i potasem to stan, w którym zachowana jest właściwa proporcja pomiędzy zawartością w organizmie tych pierwiastków. Zdrowe serce, brak nadciśnienia, refleks i koordynacja, a nawet skóra bez cellulitu to efekt balansu między sodem i potasem. Norma sodu wynosi 135 145 mmol/l, zaś norma potasu to 3,5-5,2 mmol/litr krwi. Organizm człowieka zawiera więcej sodu, choć jednak potasu potrzebuje mniej, to jest on absolutnie niezbędny dla zdrowia! Sód i potas to dwa pierwiastki, które razem, ramię w ramię, odpowiadają za najważniejsze funkcje organizmu:
• równowagę osmotyczną i prawidłowe nawodnienie
• prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego
• zdrowy układ krążenia i prawidłowe ciśnienie krwi
Woda+ sód+potas=równowaga sodowo potasowa
Woda – wielki przyjaciel człowieka
Woda w organizmie stanowi ok. 60%-80% masy ciała i jest niezbędna do życia. Przenosi składniki odżywcze do komórek i zapewnia ich detoksykację. Dietetycy zalecają picie dużej ilości płynów, ale nie każdy skuteczne nawadnia organizm. Kawa, herbata, napoje energetyczne zawierają kofeinę i związki chemiczne przyśpieszające odwodnienie. Gdy pijemy takie napoje, tracimy więcej wody niż otrzymujemy, czyli pojawia się odwodnienie organizmu. Co więc pić, żeby nawodnić organizm, skoro nawet regularne picie dużej ilości wody może nie zabezpieczyć przed odwodnieniem? Woda potrzebuje sojuszników, a są nimi makroelementy: sód i potas. Wraz z wodą (oraz z węglowodanami) tworzą napój izotoniczny umożliwiający szybkie nawodnienie organizmu. Szklanka wody z dodatkiem odpowiedniej soli (najlepiej soli morskiej z dodatkiem potasu) jest bogata w elektrolity, dzięki czemu organizm efektywniej metabolizuje płyn. Według profesora Iwana Nieumywakina, autora znaczących publikacji o roli soli w organizmie, 2-3 gramy soli na szklankę wody wystarczą do tego, żeby woda korzystniej cyrkulowała w organizmie. O tym, że woda z solą skutecznie nawadnia organizm od wieków wiedzieli Beduini, którzy podczas wypraw przez pustynię kładli sobie na język kilka ziarenek soli i popijali je wodą. Nasi dziadkowie, idąc do pracy w polu, w upalne dni brali ze sobą osoloną wodę, a nasze babcie mówiły nam, że najważniejszym posiłkiem jest zupa, która jest wodą z solą (i dodatkami). Dowiedz się więcej o odwodnieniu.
Człowiek składa się również z soli
Sód, będący podstawowym składnikiem soli, jest najważniejszym z pierwiastków alkalicznych, wchodzących w skład ludzkiego ciała. Jako elektrolit wpływa na równowagę osmotyczną i gospodarkę wodną, regulując nawodnienie komórek i przeciwdziałając odwodnieniu. Bierze udział w przekazywaniu impulsów nerwowych, dzięki czemu możliwe są skurcze mięśni i ich rozkurcz. Wpływa na równowagę kwasowo zasadową, chroniąc przed zakwaszeniem. Sód w organizmie występuje w mięśniach, mózgu, nerwach, szpiku, skórze, błonie śluzowej żołądka i jelit. Wątroba oczyszcza organizm za pomocą swojej wydzieliny – żółci tylko pod warunkiem, jeśli znajduje się w niej sód. Bez sodu wszystkie procesy bioenergetyczne zachodzą trudniej. Podobnie ma się sprawa z trawieniem. Szczypta soli przed posiłkiem lub w trakcie sprzyja wytworzeniu dodatkowej ilości soku żołądkowego oraz oczyszczaniu organizmu ze starych komórek.
Potas – pierwiastek zdrowia
Potas jest współodpowiedzialny za równowagę sodowo-potasową, która warunkuje nasze zdrowie i dobre samopoczucie. Potas – obok sodu, magnezu, wapnia – to elektrolit, wpływający na zawartość wody w organizmie i odpowiedni potencjał błon komórkowych. Jest niezbędny do przewodzenia impulsów nerwowych i prawidłowej pracy wszystkich mięśni, w tym najważniejszego, czyli serca. Potas w organizmie pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego, zmniejszając ryzyko miażdżycy i zawału serca. Jak udowodniano w wielu badaniach – skutecznie obniża ciśnienie krwi i dlatego na pytanie: „Jak obniżyć ciśnienie krwi?” naukowcy odpowiadają: „Zwiększyć ilość potasu w diecie!”. Potas bierze także udział w syntezie białek, czyli tworzeniu najważniejszego budulca ludzkiego ciała. Aktywuje około 300 enzymów, biorących udział w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów. Objawy niedoboru potasu (tzw. hipokalemia) to zaburzenia w pracy serca, podwyższone ciśnienie krwi, skurcze lub drżenie mięśni, drętwienie kończyn. Nadmiar potasu (hiperkaliemia) zdarza się rzadko, bo nadwyżka jest usuwana wraz z moczem. Brak potasu w organizmie wynika z diety ubogiej w potas, może być też wywołany biegunką, wymiotami, odwodnieniem, przyjmowaniem leków moczopędnych powodujących jego wypłukiwanie. Zawartość potasu w organizmie można sprawdzić, wykonując badanie laboratoryjne krwi.
Równowaga sodowo potasowa – jak to dokładnie działa?
Sód reguluje zawartość wody na zewnątrz komórki, czyli w przestrzeniach międzykomórkowych i w płynach ustrojowych, potas – wewnątrz, a woda zapewnia przepłukiwanie komórki i usuwanie z niej toksyn. Zapewnia to prawidłową czynność mięśni, a także transport do komórek aminokwasów i cukrów oraz witamin: B1, choliny, biotyny, PP oraz C. Pomiędzy wnętrzem komórki nerwowej a przestrzenią międzykomórkową wraz z wodą następuje przepływ jonów sodu i potasu, dzięki czemu organizm przewodzi impulsy nerwowe. To one regulują praca serca i pozostałych mięśni, a także: szybkość uczenia i myślenia, koordynację, postawę i napięcie mięśni, i absolutnie wszystkie czynności, które zachodzą w naszym ciele. Aby jednak zaszły te procesy, potrzebne są odpowiednie proporcje wody, sodu i potasu.
Sód, potas i ich zaburzona równowaga
Gdy w organizmie jest niedobór potasu, nadmiernie wzrasta ilość sodu (hipernatremia) i organizm zatrzymuje wodę. Dochodzi wówczas do obrzęków: dokuczają nam opuchnięte nogi czy opuchnięte stopy. Pojawia się nadciśnienie i choroby serca, skurcze mięśni, wahania nastroju. Gdy mamy niedobór sodu (tzw. hiponatremia), a pijemy przy tym dużo wody, która nie będzie wydalana, uszkodzeniu ulegną komórki. Najlepiej sięgać po wodę o zwiększonej ilości substancji mineralnych lub dodawać do niej sól sodowo potasową, który doskonale równoważy zdrowe proporcje jonów.
Potas w jedzeniu – gdzie go znaleźć?
Aby zachować równowagę sodowo-potasową, trzeba zadbać o stałe dostarczanie do organizmu potasu. Najwięcej potasu zawierają suszone morele i figi, orzechy włoski , orzechy laskowe. Źródłem potasu są wszystkie rodzaje mięsa (kurczak, mięso czerwone, dziczyzna), ryby (łosoś, flądra, dorsz, sardynki), owoce (banany, awokado, śliwki, cytrusy), warzywa (ziemniak, brokuły, groch, fasola, seler, pomidory, dynia). Sól potasowa również pozwala systematycznie uzupełniać ten cenny biopierwiastek.
Sód w jedzeniu – jakie produkty zawierają sód?
Najważniejszym źródłem sodu jest sól. Źródłem sodu są rośliny: glony morskie, pomidory, bakłażany, ziemniaki, biała fasola, oraz tkanki zwierzęce: mięśnie i wątroba. Aby przyswoić sód z mięsa, należy jeść je surowe, a przynajmniej w jak najmniejszym stopniu poddane obróbce cieplnej. Współcześnie sól jest dodawana do wielu produktów spożywczych, więc raczej nie grozi nam jej niedobór. To dlatego lepiej wybierać sól niskosodową z dodatkiem potasu zamiast zwykłej soli kamiennej czy warzonej.
Ile soli dziennie?
Soli nie powinniśmy spożywać w nadmiarze. Według obowiązujących zaleceń żywieniowych, można spożywać do 5 g (1 łyżeczka) dzienne, chociaż każdy organizm ma indywidualne zapotrzebowanie na sól. Dr Iwan Nieumywakin zaleca 4 g, twierdząc, że nadmiar soli może być zły, ale niedobór jeszcze gorszy. Istotna jest jej ilość, ale także dobra jakość, pochodzenie i skład. Na pierwsze miejsce wybija się sól o niskosodowa z potasem, która ze względu na swój skład wspiera zachowanie równowagi sodowo potasowej. Organizm, żeby żyć, musi mieć sprawny układ nerwowy oraz zdrowe serce, i musi być nawodniony i dlatego tak istotne jest utrzymanie optymalnych proporcji między wodą, sodem i potasem. Zastąpienie w diecie zwykłej soli solą niskosodową wzbogaconą potasem to krok do utrzymania równowagi sodowo-potasowej, która zapewnia zdrowie, witalność i dobre samopoczucie.
Literatura:
• J.-M. Dupuis, Sól – po co ta batalia?, 2014, [16.04.2017].
• I. Nieumywakin, Woda utleniona na straży zdrowia, Warszawa 2008.
• Iwan Nieumywakin, Sól. Lecznicze właściwości, Białystok 2016
• K. Solarz-Skrzypek et al., Fatal and Nonfatal Outcomes, Incidence of Hypertension, and Blood Pressure Changes in Relation to Urinary Sodium Excretion, “Journal of the American Medical Association” 2011, nr 305 (17), s. 1777-1785,
• R. S. Taylor et al., Reduced Dietary Salt for the Prevention of Cardiovascular Disease: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials (Cochrane Review), “American Journal of Hypertension” 2011, 24 (8), s. 843-853.
• F.P. Cappuccio, G.A. MacGregor, Does potassium supplementation lower blood pressure? A meta-analysis of published trials. “Journal of Hypertension” 1991, nr 9, 465-473.
• A.R. Dyer, P. Elliott, M. Shipley, Urinary electrolyte excretion in 24 hours and blood pressure in the INTERSALT Study. II. Estimates of electrolyte-blood pressure associations corrected for regression dilution bias, “American Journal of Epidemiology” 1994, nr 139, s. 940-951.
• J.M. Geleijnse, F.J. Kok, D.E. Grobbee, Blood pressure response to changes in sodium and potassium intake: a metaregression analysis of randomised trials, “Journal of Human Hypertension” 2003, nr 17, 471-480.
• Z. Kaczmarek, Sód i potas – dwa najważniejsze elektrolity, 08.08.2013, [16.04.2017]
