Syntetyczne czy naturalne? Po jakie witaminy sięgać?

Od małego powtarza się dzieciom, jak ważne są witaminy. Dorośli zachęcają więc swoje pociechy, by sięgały po owoce i warzywa, a sami… biegną do apteki i kupują preparaty witaminowe. Dlaczego zażywanie sztucznych witamin może bardziej zaszkodzić niż pomóc?

Co to są witaminy?

Witaminy to organiczne związki chemiczne o różnorodnej budowie, konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nie należą do typowych składników pokarmowych, lecz pełnią ważną funkcję regulacyjną. Pojęcia „witaminy” użył po raz pierwszy w 1912 r. Kazimierz Funk, polski biochemik, który jako pierwszy wyizolował rozpuszczalny w wodzie związek zapobiegający chorobie beri-beri, który nazwał witaminą (chodzi o witaminę B1). Są dostarczane do organizmu wraz z pożywieniem, a część z nich organizm sam produkuje. Witaminy powstają w roślinach podczas biosyntezy pod wpływem światła słonecznego. Niedobór danej witaminy to hipowitaminoza, całkowity brak – awitaminoza, nadmiar (przedawkowanie o działaniu toksycznym) – hiperwitaminoza.

Przyswajalność witamin

W roślinach witaminy występują w postaci tzw. prowitamin, czyli związków chemicznych łatwo przyswajalnych dla człowieka. Przyswajalność zależy głównie od obecności składnika białkowego w roślinach. Poprawia się również dzięki solom mineralnym, obecnym w roślinach. Syntetyczne witaminy są produkowane zwykle w formie nieorganicznej (w postaci krystalicznej), a nie w formie organicznej. Jeśli zostaną pozbawione białkowego nośnika, organizm nie może ich przyswoić. Nie jest ważne to, co się zjada, lecz to, co się przyswaja.

Witaminy syntetyczne – czy są zdrowe?

To, że organizm nie przyswaja wystarczająco dobrze lub w ogóle witamin syntetycznych, nie oznacza, że nie pozostają one na niego bez wpływu. Sztuczne witaminy jako substancje krystaliczne, nieorganiczne i pozbawione obecności innych naturalnych składników są substancjami obcymi dla organizmu. Warto zwrócić uwagę, że witamin naturalnych przyjmowanych wraz z pożywieniem nie można przedawkować. Zupełnie inaczej jest w przypadku witamin syntetycznych, dlatego na opakowaniach pojawiają się informacje dotyczące możliwych niepożądanych działań w wyniku przedawkowania. Osoby przyjmujące dużo sztucznych witamin często cierpią na zapalenia i wrzody żołądka oraz dwunastnicy. Mają też większy apetyt, ponieważ organizm potrzebuje więcej składników odżywczych, by podjąć próbę przyswojenia witamin syntetycznych. Może to prowadzić do nadwagi. Na możliwe negatywne działanie witamin syntetycznych zwracał uwagę prof. Jacek Leluk z Uniwersytetu Zielonogórskiego podczas wykładu o znamiennym tytule „Zabójcze witaminy, podstępna aspiryna i życiodajny cholesterol czyli inne oblicze znanych substancji”. Przestrzegał, że nadużywanie witamin syntetycznych może prowadzić do utarty odporności oraz dysfunkcji narządów takich jak: serce, nerki, wątroba lub cały układ nerwowy. Podkreślał też, że z badań naukowych prowadzonych na wielu uniwersytetach (m. in. Uniwersytet Kopenhaski, uczelnie w Finlandii, Uniwersytet w Harvardzie, Uniwersytet w Canberze) wynika, że przyswajalność syntetycznych witamin jest żadna lub znikoma. Zdecydowanie lepiej zjeść zwykłą cebulę, pomarańczę czy owoc dzikiej róży.

Niebezpieczne  witaminy syntetyczne

Profesor Jacek Leluk przestrzegał także, że ryzykowne jest nadmierne zażywanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, E, K). Witaminy rozpuszczalne w wodzie znacznie łatwiej są wydalane z organizmu (z moczem), zatem tolerancja organizmu na ich przedawkowanie jest stosunkowo wysoka. Choć nawet przedawkowanie syntetycznej witaminy C może powodować zwiększoną krzepliwość krwi, podrażnienia błon śluzowych układu pokarmowego, powstawanie kamieni w nerkach i pęcherzu, hamowania produkcji insuliny przez trzustkę, podniesienie poziomu cukru we krwi, upośledzenie koordynacji odruchów wzrokowych i ruchowych. Na witaminy rozpuszczalne w tłuszczach zapotrzebowanie dzienne jest niższe niż na witaminy rozpuszczalne w wodzie właśnie dlatego, że organizm nie jest wstanie usunąć ich nadmiaru w łatwy sposób. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku witamin z grupy A, E i beta-karotenu.

Potrzebujemy witamin, ale pochodzących z naturalnych źródeł, bo takie witaminy są najlepiej przyswajalne i nie stanowią obciążenia dla organizmu. Następnym razem, zanim pobiegniemy po tabletki do apteki, sięgnijmy zatem po zdrową żywność: zboża, warzywa i owoce, najlepiej takie, o których wiemy, że dojrzewały w naturalnych warunkach. Dzięki temu dostarczymy organizmowi nie tylko witamin, ale także energii witalnej!

Literatura:

Zabójcze witaminy, podstępna aspiryna i życiodajny cholesterol, czyli inne oblicze znanych substancji – rozmowa z prof. Jackiem Lelukiem z Uniwersytetu Zielonogórskiego, źródło: http://biotechnologia.pl/biotechnologia/aktualnosci/zabojcze-witaminy-podstepna-aspiryna-i-zyciodajny-cholesterol-czyli-inneoblicze-znanych-substancji-rozmowa-z-prof-jackiem-lelukiem-z-uniwersytetu-zielonogorskiego,13233 (23.03.2016)